Historia ZHP

Lord Baden-Powell, Robert Stephenson Smyth Baden-Powell, znany również jako B-P (ur. 22 lutego1857 w Londynie, Wielka Brytania, zm. 8 stycznia 1941 w Nyeri w Kenii) – brytyjski wojskowy generał porucznik i założyciel skautingu.

 

Andrzej Juliusz Małkowski (ur. 31 października 1888 w Trębkach k. Gostynina, zm. 15/16 stycznia 1919) – jeden z twórców polskiego skautingu, instruktor i teoretyk harcerstwa, działacz polskich organizacji młodzieżowych i niepodległościowych.

 

Olga Drahonowska-Małkowska (ur. 1 września 1888 w Krzeszowicach, zm. 15 stycznia 1979 w Zakopanym) – jedna z twórczyń polskiego skautingu, instruktorka harcerska, współautorka hymnu harcerskiego, założycielka szkół instruktorskich.

 

Kazimierz Lutosławski (ur. 4 marca 1880 w Drozdowie k. Łomży, zm. 5 stycznia 1924 w Drozdowie) – polski ksiądz rzymskokatolicki, ideowy mentor twórców skautingu i harcerstwa polskiego, projektant polskiej odznaki skautowej która stała się pierwowzorem krzyża harcerskiego.

 

„Skauting For Boys” Skauting dla chłopców – książka napisana przez gen. Roberta Badena-Powella w latach 1906–1907, a wydana w 1908. Składa się z kolejnych gawęd-rozdziałów. Jest to podstawowy podręcznik skautowy na świecie.

Książkę po raz pierwszy na język polski przetłumaczył Andrzej Małkowski w 1909 jej tłumaczenie stanowiło dla niego inspirację do powołania skautingu na ziemiach polskich i wykorzystania polskiej organizacji skautowej do przygotowania młodzieży do walki o niepodległość Polski.

 

Narodziny harcerstwa – Skauting przyjął się w Polsce nadzwyczaj szybko. Za symboliczną kolebkę polskiego skautingu uważa się miasto Lwów. Początki datować można na rok 1910 w którym to Andrzej Małkowski tłumaczy na język polski podręcznik Roberta Baden-Powella "Scouting for boys" (początkowo w ramach kary wymierzonej za spóźnienie się na ćwiczenia "Zarzewia"). Małkowski szybko staje się entuzjastą idei skautingu i jej aktywnym popularyzatorem.

Niezależnie, we wrześniu 1910 uczniowie I Gimnazjum św. Anny w Krakowie zakładają "Zastęp Kruków" (zastępowy - Władysław Smolarski)

Była to pierwsza udana i trwała próba. Wcześniejszą, tymczasową próbę przeprowadził we Lwowie Andrzej Małkowski w lecie 1910, zakładając wakacyjną, kilkunastoosobową drużynę chłopców (2 patrole) przy gnieździe "Sokoła".

26 lutego 1911 na spotkaniu członków największych organizacji młodzieżowych zostaje podjęta decyzja o stworzeniu skautingu na ziemiach polskich. Uzyskanie poparcia naczelnika "Sokoła" dr. Kazimierza Wyrzykowskiego pozwala na zorganizowanie w okresie od marca do maja 1911 pierwszego kursu instruktorskiego. 21 maja 1911 powstaje Komenda Skautowa we Lwowie. Dzień później Andrzej Małkowski wydaje rozkaz w którym powołuje pierwsze lwowskie drużyny skautowe:

 

I Lwowska Drużyna Skautów im. Tadeusza Kościuszki – drużynowy Czesław Pieniążkiewicz

II Lwowska Drużyna Skautów im. Jana Karola Chodkiewicza – drużynowy Franciszek Kapałka

III Lwowska Drużyna Skautek im. Emilii Plater – drużynowa Olga Drahonowska

IV Lwowska Drużyna Skautów.

 

II Wojna Światowa - Pod koniec sierpnia 1939 roku zaczynają działać "pogotowia wojenne" harcerzy i harcerek ZHP.

Przez cały wrzesień 1939 roku harcerze pełnili służbę na terenie kraju. Harcerki pracowały w łączności, w szpitalach, w opiece społecznej, prowadziły punkty opieki nad dziećmi i ewakuowanymi. Harcerze prowadzili dla wojska łączność, obserwacje przeciwlotnicze, pełnili straż obywatelską przy obiektach strategicznych.

 

Kryptonim
Organizacja harcerzy – Szare Szeregi

Organizacja harcerek- Bądź gotów / Związek koniczyn

Chorągwie – Ule

Hufce – Roje

Drużyny – Rodziny

Zastępy – Pszczoły

Główna Kwatera – Pasieka

 

Krzyż harcerski - W pierwszym numerze czasopisma „Skaut” z 15 października 1911 roku Andrzej Małkowski ogłosił konkurs „na polską odznakę skautową”. W odpowiedzi na ten konkurs nadesłano aż 84 prace. Wśród nich znalazł się projekt, który opracował Kazimierz Lutosławski. Opis tego projektu, który zajął 3 miejsce w konkursie, znalazł się wraz z wynikami konkursu w 8 numerze pisma "Skaut" z 1912 r.:

Na tarczy okrągłej dwie szable, poniżej polski krzyż wojskowy Virtuti Militari z napisem "Bóg i Ojczyzna" – nad nim orzeł w locie – przy górnej krawędzi napis Czuwaj !

Żadna z prac nie wydała się na tyle interesująca, by od razu wprowadzić ją do użytku, toteż w końcu 1912 roku Naczelna Komenda Skautowa wyznaczyła do dalszych prac nad projektem ks. Kazimierza Lutosławskiego z zespołem. Po wprowadzeniu do projektu szeregu zmian powstała odznaka: krzyż wzorowany na Orderze Virtuti Militari. Pierwsze odznaki wręczono prawdopodobnie już we wrześniu 1913 roku na zakończenie kursu instruktorskiego zorganizowanego przez Naczelną Komendę Skautową na Dynasach.